Faiz ödünç verilen paranın ödünç verme bedelinin karşılığıdır. Faiz bir yılda % olarak hesap edilir. Eğer bir yatırımcı bankaya 1 yıl için 100 TL yatırmış ve banka yatırımcının yatırdığı para karşılığı 10 TL ödüyorsa, banka bir yıl için yatırımcıya %10 faiz ödemiş demektir.

Yatırımcılar faiz kazancını mevduat, tahvil ve bono ve faiz fonlarından sağlarlar.

Bu videoda size en basit anlamıyla tahvilleri anlatacağız. Tahvilleri bir çok kere bankanızdan ve yatırım danışmanınızdan duymuşsunuzdur. Tahviller portföyü çeşitlendirmek ve getiri sağlamak amacı ile yatırım portföylerinde kullanılırlar. Anoniim şirketlerin fonlama ihtiyacını karşılamak için çıkardıkları borçlanma senedidir. Yatırımcılarına faiz kazandırırlar.

Peki tahvilin unsurları nelerdir? Tahvilin 4 ana unsuru vardır. Bunlar, ihraççı, nominal değer, vade tarihi ve faiz ve kupon ödemesidir. Şimdi bunları inceleyelim.

İhraççı: Borçlanmak amacı ile tahvil çıkaran kurumdur. İhraççılar, hazine, bankalar ve şirketler olabilir. Hazine ihraç ediyorsa Devlet tahvili, Bankalar ihraç ediyorsa, banka bonoları, şirketler ihraç ediyorsa özel sektör tahvili olarak isimlendirilir.

Tahviller banka ya da yatırım kuruluşları aracılığı ile halka ve ya özel yatırımcı gruplarına satılır.

Nominal Değer: Tahvilin üzerinde yazılı değerdir. Her birim tahvilin üzerinde yazılı değerlerin toplamı ihraççı şirket tarafından borçlanılan tutarı ifade eder. Tahviller genellikle 100 TL lik birimler halinde ifade edilir.

Vade tarihi: tahviilin ana parasını ödeyeceği tarihi ifade eder. Vadeler 1 yıldan başlar. Ara dönemlerde ihraççı kupon olarak ödeme de yapabilir. Vade tarihinde birikmiş faiz ya da son kuponla birlikte ilk başta borçlanılan anapara da ödenir.

Faiz ve Kupon Ödemeleri:

İhraççı borç aldığı para karşılığında ara dönemlerde ve/veya vade sonunda faiz öder. Ara dönemlerde yapılan faiz ödemelerine kupon adı verilir. Faiz/kupon türü ve tarihleri baştan bellidir. Faiz/kupon değişken ya da sabit olabilir.

Faiz ödemelerine göre tahviller iskontolu, sabit kuponlu, değişken kuponlu olarak ayrılır.

Bir de endeksli tahviller vardır. Bu tahvillerde tahvilin üzerinde kupon faizi yazmaz sadece tahvilin kuponlarının hangi endekse göre değerleneceği belirlenir. Örnek olarak enflasyona endeksli bir tahvil ise bu tahvili alanlar kupon dönemlerinde belirlenen enflasyon endeksine bakılarak hesaplanan kupon getirisini kazanırlar.

Şimdi bir örnek üzerinden bakalım.

İhraçcı 1000 TL nominal değerli ve yıllık %10 kupon faizli bir tahvil ihraç etmiş olsun. Yatırımcı bu tahvili satın aldığında ve bir yıl boyunca elinde tuttuğunda %10 faiz kazanmış olur ve bu getirinin karşılığı ile 100 TL yıllık kazancı olur. Vade sonunda hem yıllık kazancını hem de ana parasını geri alır.

Tahvil alırken yatırımcının dikkat etmesi gerekenler bazı noktalar vardır. Bunlar ihraççı şirketin ödeme kapasitesinin ne olduğudur. Şirketlerin sahip olduğu riskler (piyasa riski, geri ödeme riski)hazinin riskinden her zaman fazla olduğu için şirket tahvillerinin faizi devlet tahvillerinin faizinden yüksektir. Çünkü şirketlerin çıkardığı tahvillerin kupon faizleri ülkenin o günkü ekonomik konjonktürüne ve şirketin riskine bağlıdır.

Tahvil portföyü oluşturulurken farklı şirket tahvillerinden ve devlet tahvillerinden oluşan bir sepet oluşturmak yatırımcı olarak riski azaltır. Alım satım ve kupon geliri üzerinden %10 vergi olduğunu da unutmamak gerekir.

Şimdi piyasadaki işlem gören bir tahvilin getirisi ile aynı dönemlerde yatırım yapılan bir mevduatın getirisini kıyaslayalım.

Garanti Faktoring tarafından ihraç edilmiş olan TRFGRFA21614 tanımlı vadesine 112 gün kalan özel sektör bonosu 06.11.2015 tarihinde %11,11 getiri ile işlem görmektedir. Bu bonoyu vadeye kadar alarak elde tutmak isteyen yatırımcı alacağı getirinin mevduat faizi eşdeğerini öğrenmek istemektedir.

Bunun için izleyeceği adımlar aşağıdaki gibidir:

            Yatırımcının alacağı getiri üzerinden %10 stopaj kesileceği içi kendisine   kalacak olan net getiri

                       %11,11 * %90 = %10

            olacaktır.

          Yatırımcı bu bonoyu almayıp eğer 112 günlük mevduat yapsa ve yine %10 net getiri elde etmek isteseydi, elde edeceği mevduat faiz    getirisinden %15 stopaj kesilecekti. Bu durumda bürüt mevduat faiz oranı

                        %10

                     --------- = %11,76 olacaktır.

                       %85

Bu durumda yatırımcı %11,76’nın üstünde mevduat yaptığında alacağı bonoya göre daha fazla getiri elde eder. Eğer alacağı mevduat faizi %11,76’nın altında ise bonoyu almak mevduat yapmaktan yatırımcıya daha fazla getiri sağlar.