BiTCOiN
BTC

Döviz Kuru Nedir

Döviz Kuru (Paritesi)

Döviz kurunda biri fiyatlanan döviz cinsi diğeri de fiyatlayan döviz cinsi olmak üzere iki adet para birimi vardır. Fiyatlanan döviz cinsine baz döviz cinsi, fiyatlayan döviz cinsine baz olmayan döviz cinsi denir.

Örneğin ABD Doları / Türk Lirası döviz kurunda ABD Doları baz döviz cinsi, Türk Lirası baz olmayan döviz cinsidir. Fiyatlanan 1 ABD Doları'nın kaç Türk Lirası olduğudur.

ABD Doları'yla ilgili olan döviz kurlarında genellikle ABD Doları baz döviz cinsi olmasına rağmen bazı istisnalar vardır. Örneğin Euro / ABD Doları, Pound / ABD Doları, Avustralya Doları / ABD Doları, Yeni Zelanda Doları / ABD Doları döviz kurlarında ABD Doları baz olmayan döviz cinsidir.

Döviz kurlarını dikkate alırken hangisinin baz döviz cinsi olduğunu bilmek önemlidir.

Spot döviz işlemleri genellikle tezgah üstü finansal piyasalarda yapıldıklarından alış fiyatı ve satış fiyatı olmak üzere ikili olarak fiyatlanırlar.

  

Döviz kurlarının fiyatı hangi döviz kuru rejiminin uygulandığına göre belirlenmeye çalışılır. Döviz kuru rejimlerini genel olarak iki grupta toplamak mümkündür:

1) Sabit kur rejimleri

2) Dalgalı kur rejimleri

Sabit kur rejimlerinde yerel paranın değeri bir döviz cinsine ya da birden fazla oluşan dövizin bileşiminden oluşan bir sepet değer bağlıdır.

Sabit kur rejimleri de esnek olmayan çıpa ve yumuşak çıpa olmak üzere ikiye ayrılır.

Esnek olmayan çıpa rejimlerine para kurulu, tam dolarizasyon ve para bölgeleri rejimleri örnek olarak verilebilir.

Para kurulu genellikle merkez bankası olmayan küçük ülkelerde görülmektedir. Ancak geçmişte merkez bankası olan ülkelerde de uygulanmıştır. Para kurulu uygulamasında belirlenmiş esnek olmayan sabit bir kur vardır. Merkez bankasının da bulunduğu ülkelerde para kurulu rejimi uygulanıyorsa, bu takdirde merkez bankasının görevi sabit bir kurdan döviz almak ve satmaktır. Bu metinin yazıldığı an itibariyle para kurulu uygulamasına sahip olan ülkelere Hong Kong, Bulgaristan ve Bosna Hersek verilebilir. İlki Hong Kong Doları'nın değerini ABD Doları'na, diğer ülke para birimlerinin değerleri de Euro'ya sabitlenmişlerdir. Geçmişte Arjantin para kurulu uygulamasında bulunmuştur. Türkiye'de de 2000 yılının başından 2001 krizine kadar para kurulu aşağıda denilen yumuşak çıpa uygulamasıyla karma bir şekilde uygulanmıştır.

Tam dolarizasyon rejimi uygulayan ülkeler kendi para birimlerini kullanmak yerine başka bir döviz cinsini resmi para birimi olarak kullanırlar.

Para bölgesi (örneğin Avro Bölgesi) rejiminde üye ülkeler kendi para birimlerinden vazgeçerek ortak bir para birimini (örneğin Euro) resmi para birimleri olarak kullanırlar.

Yumuşak çıpa rejimlerine de örnek olarak sürüklenen çıpa, yatay bantlar ve sürüklenen yatay bant uygulamaları verilebilir.

Yumuşak çıpa uygulamasında kurların belirli bir süre boyunca aşağı veya yukarı doğru değişmesine izin verilmektedir. Örneğin 2000 yılının başından 2001 krizine kadar Türk Lirası'nın değerinin yarısı ABD Doları yarısı da Euro'dan oluşan bir döviz sepetine karşı günlük önceden ilan edilen devalüasyonla belirlendiği bir kur rejimi uygulanmıştır.

Yatay banda önceden ilan edilmiş alt ve üst seviyeler vardır. Kurların bu seviyeler arasında dalgalanmasına izin verilir. Ancak bu seviyelerin herhangi birine gelindiğinde merkez bankası aktif bir şekilde müdahale ederek kurun tekrar bandın içine girmesini sağlamaya çalışır. Bu uygulamaya örnek olarak geçmişteki Brettton Woods sistemi gösterilebilir.

Sürüklenen yatay bant uygulamasında bantlar zamanla paralel olarak aşağı veya yukarı doğru hareket edebilir ya da bantların aralığı zamanla değişebilir. Eğer Türkiye 2000 yılında uygulamış olduğu Uluslararası Para Fonu (IMF) destekli istikrar politikası uygulamasını başarılı bir şekilde devam ettirebilseydi döviz kur rejimi bir süre sonra sürüklenen çıpa uygulamasından sürüklenen yatay bant uygulamasına geçecekti.

Dalgalı kuru rejimleri de yönetilen kur dalgalanması ve serbest dalgalı kur rejimleri olmak üzere iki grupta toplanabilir.

Yönetilen dalgalı kur rejiminde her ne kadar döviz kuru piyasa tarafından belirlense de döviz kurun değerinin ödemeler dengesiyle, enflasyonla, vb. bir takım ekonomik göstergelerle yakın ilişki olduğundan merkez bankası piyasalara gerektiğinde aktif bir biçimde müdahale ederek kurların belirli bir seviyenin aşağısına düşmesini veya yukarıya çıkmasını önlemeye çalışır. Türkiye 1990'lı yıllarda (1994 krizi dönemi hariç) ABD Doları ve Alman Mark'ının bileşiminden oluşan bir sepete karşı bu rejimi uygulamıştır.

Serbest dalgalı kur rejiminde döviz kurunun değeri tamamen piyasa koşullarında arz ve talebe göre belirlenir. Türkiye 2001 krizinden beri halen bu rejimi uygulamaktadır.

İletişim: admin@komsukazani.com