Blockchain Nedir - Blockchain 3.0

Son yıllardaki projelerin çoğu genelde “kullanım alanı” (use case )üzerine odaklanıyor ve aslında üzerine kurulu olduğu blockchainin teknolojik dar boğaz etkisinden kurtulamadan kumdan kaleler inşa etmek gibi geliyor bu bana. Misal ethereum blockchaini yeterince iyi ölçeklenemezse üzerindeki dandik bir oyun yüzünden transferler yavaşlayacaksa ethereum üzerinde bir token olmanın kime ne faydası olabilir ? Yani kullanamadığım “use case” i ben ne eyleyeyim… Öncelikle blockchainin teknolojik altyapısının gelişmesi lazım ki projeler ve kullanım halka ve kitlelere yayılabilsin.

Yine de hakkını yemeyelim onlarca ikincil katmana odaklanmış projeler varken first layerın bozuk olduğunu bilen ve buna odaklanan projeler var.

Ethereum mesela proof of stake/casper peşinde (yıllardır)

Dfinity, gelecek vaadediyor ama 4 yıldır geliştiriliyor.

AVA teknolojik alanda devrimsel ve şubat ayında fon toplamasına rağmen haziranda private testnete geçerek yukarıdaki devlerden ne kadar hızlı olduğunu ortaya koydu.

Tekrardan blockchain devriminde şu ana kadar neler oldu neler bitti ufak bir hatırlatayım.

Blockchain 1.0 (Nakamoto Consensus)
-Bitcoin: Eşten eşe elektronik nakit ödeme sistemi.
- Litecoin: Eşten eşe kriptopara.
- Dogecoin: Meme coin.
Blockchain 2.0 (Nakamoto Consensus): Spesifik Özellikli Coinler, Platformlar
-Ethereum, EOS: Akıllı kontratlar.
-Monero, Dash, Zec vs/: Gizlilik odaklı coinler.
-Xrp, Stellar: Değerler arası çapraz transfer araçları.

Bunlar dışında sayısız proje var yenilik kattığını ölçeklenebilirliği, performansı ve gizliliği geliştiren tabii bu projeler yine aynı blockchainin bir forku olduğu için temelde bu sorunların tamamını yine miras olarak alıyor. Bunun dışında lightning network, side chains gibi yenilikler bu derde deva olunmaya çalışılsa da temeldeki (layer 1 ) soruna yara bandı yapıştırmak gibi olmaktan öteye gidemedi. Bununla kalmadı Lightning ve sidechain gibi layer 2 çözümler genelde “merkeziyetsizliğe” zarar veren geliştirmeler. Yani acı gerçek BTC blockchaini yaşlı ve modası geçmiş bir teknoloji.

Avalanche

Avalanche konsensusunda önerilen ise katman 1'deki bilinen sorunları temel olarak iyileştirmek için Klasik Konsensus ve Nakamoto Konsensüsünden dersler çıkararak salgın protokollerden ve dedikodu ağlarından esinlenilmiş, metastatif bir fikir birliği protokolüdür.

Düşük transfer sürelir, hızlı sonuçlanan transferler: Günlerce minerlardan onay bekleyen transferlerin karşılığı Avalanche protokolünde 1–2 sn.
Higher throughput: Saniyede 1000–10,000 işlem. Newyork blockchain etkinliğinde canlı canlı 6500 görüldü.
Doğa dostu: Proof of work gibi işlemleri onaylamak için gitgide kıtalar kadar enerji tüketen bir metoda bağımlı olmadığı için doğa dostu.
Demokrasi: Avalanche protokolü nodlar arasında eşitlikçi bir anlayış benimsiyor. Lider yok. Ağdaki tüm nodlar aynı haklara sahip. Minerlar olmadığı için merkezileşmeye yol açan poollar yok.
Byzantine tolerans:Nodların %50 sine kadar art niyetli (bizans generali) olmasına dayanıklı. Açıkçası bu orana da çıkması imkansız aşağıdaki gifte gördüğünüz gibi bir nodun aynı anda iki renk vermesi gerekmekte.

Snowflake to Avalanche (Avalanche’in whitepaperının ismi)

Avalanche Whitepaper’ı Team Rocket adı verilen anonim kimseler tarafından 2018 Mayıs ayında ortaya atıldı. Daha sonra ilk olarak Emin Gün Sirer tarafından 2018 Haziranda MONEYCONF’ta sunuldu.

Blockchain 3.0: Avalanche

Bişeyleri feda ederek (genelde merkeziyetsizlik) blockchain yapısına yeni katmanlar koyarak çözüm üretmek yerine eskimiş blockchain yapısını değiştirmeyi planlıyor.

Blockchainin kitlesel kullanımının önünde duran en büyük engellerden olan işlem süreleri/ işlem ücretleri/ performans gibi sorunlara çözüm sunuyor. Bunları yaparken de merkeziyetsizliği elden bırakmıyor.

Şu anki saniye başına işlem sayısı ile Avalanche protokolünün Visa’yı 4'e katladığını söyledikten sonra aslında rakibin diğer kriptoparalar olmadığını söylememe gerek yok değil mi ?

Yine de kıyas tablosunu yazıyorum.

Bitcoin — snde 7 işlem

Ethereum — snde 15 işlem

Ripple — snde 1500 işlem

VISA — snde 1700 işlem

PayPal — snde 193 işlem

AVA — snde 6500 işlem

Platformların platformu AVA

Blockchainin kitleler tarafından kullanılması aslında faydalı Merkeziyetsiz applicationlara (DApp) derinden bağlı. Açık konuşmak gerekirse bu DApp ler şu ana kadar başarısız oldu. En bilindik DApp platformları Eth, Eos, Neo, Trx uygulamalarının kullanımı yok denecek kadar az ya da sadece yasa dışı (kumar, bahis vs) işlerle sınırlı. Var olan merkeziyetsiz applerin popülaritesine https://dappradar.com/ dan bakabilirsiniz.

Akıllı telefonlar ile birlikte her şeyi applerle yaptığımız şu günlerde blockchain applerinin yaygınlaşamamasının temel sebebi DApp kullanırken ilgili tokena ihtiyaç duymak. Mesajlaşma DAppleri için o tokeni harcıyor olman gerekli halbuki whatsapp/telegram bunu bedavaya yapıyor neden mesajlaşma için para harcayayım ki ? Bence bu durum çok normal yeni çıkan bir teknolojide “adaptasyon bedeli” olarak adlandırabiliriz. Tıpki eskiden televizyon döneminde yayının altından hızla geçen bir polifonik melodiyi/ Duvar kağıdını/oyunu onlarca liraya satan/ satın aldığımız dönem gibi. WAP ile telefondan internete girip sn başına para verdiğimiz dönem gibi. Yani bu ilk dApplerde yerini çok daha verimli ve ucuzlarına bırakacaklar.

1991'de yayınlanan Geoffrey Moore’un Crossing the Chasm kitabında yeni teknolojilerin kabullenilmesinde en önemli sürecin aşağıdaki grafikte gördüğünüz “CHASM” (boşluk-gedik) süreci olduğunu söylüyor.

Source: (Moore, 1991; Nesmith, 2018)

Bu adaptasyon bedeline rağmen DApp ‘lerin performansı aynı zamanda üzerinde olduklar blockchain’in vasatlığıyla daha da zayıfladı.

Örnek: Whatsapp/telegram benzer bir chat DAppı yani decentralize mesajlaşmaya olanak tanıyor.

Ethereum blockchaini

Anlık parametrelere göre

Bir mesaj DAppi ethereum blockchaininde 1 mesajı blockchain boşken 0.125 $ ye atıyor bekleme süresi 4–29 sn ortalama 13 blockzincir doluyken 1 mesajın bedeli 3–4 $ oluyor bekleme süresi ona keza yine yükseliyor

Avalanche

Mesajların alıcısına ulaşması için 1–2 saniye gerekiyor.
İşlem maliyeti iki nedenden dolayı düşük olacaktır: (i) maliyet değerlerini kontrol etme esnekliği (governance); ve (ii) ağın kolayca aşırı yüklenememesi. AVA’da ekonomik parametreler hard forklara gerek kalmadan dinamik olarak oylanıp ayarlanabileceği için ağı kullananlar platformun çıkarı için işlem maliyetlerini değiştirebiliyorlar.

AVA için the platformların platformu demiştik. Bu da herhangi birisi tarafından herhangi bir dijital değer yaratılabileceği anlamına geliyor. Emin hocanın ağzından “AVA için dijtal asset üretebilmek için bir kit ya da lego diyebiliriz”

AVA birden fazla yazılım dili ve birden fazla sanal makineyi destekliyor. Bu da farklı kapasitelerde farklı nodlara destek vereceği anlamına geliyor.

Merkeziyetsizlik

Bitcoin ile alakalı geçtiğimiz günlerde Binance ceosunun açıklamalarını hatırlıyor musunuz ?

Binance Considered Pushing for Bitcoin 'Rollback' Following $40 Million Hack - CoinDesk

UPDATE: After this article was published, Changpeng Zhao, CEO of Binance, said in a follow-up tweet that after speaking…

www.coindesk.com

Kısaca Binance CEO’su hacklendikten sonra Bitcoin blockchaindeki hash gücünün %51 ‘ ini kullanarak (sadece 4 poolda 51’i yakalamak mümkün) bitcoin blockchainin değişmez doğasını (immutable) bozmayı önerdi.

Bitcoin bir çok kimsede tutulsa hatta çok kişi tarafından full nodlar kurulmuş olsa da Bitcoin ile ilgili acı gerçek bitcoin miningi ve dolayısıyla bitcoin blockchaininin kaderi bu aşağıdaki 13 mining poolunun elinde. Yaptıkları fiyat manipülasyonu da cabası hatırlayınız daha önce 6000 direncini kırarken yaptıkları gibi 51 atak yapmadan sadece hashi başka chaine taşıyarak (o hikayede BCH) fiyatın düşmesine yol açmışlardı.

Ethereum Mining Pool’s Hashrate Distribution

Ethereum’da işler daha berbat sadece 2 pool konsensusa ulaşmaya yetiyor.

Avalanche, Mining cihazları gibi özel ekipmalara gereksinmeden (GPU, ASIC gibi) düşük blockchain boyunu koruyarak (lightweight/hafiflik) binlerce/milyonlarca kimsenin ağa katılmasını planlıyor. Böylece mutlak bir merkeziyetsizlikten bahsedebiliriz.

Avalanche “İşletmeler için Blockzincir”

Gizli akıllı kontratlar: Yani API ler vs gibi hassas bilgilerin sadece kontrat sahibi tarafından görülebilmesini sağlayan akıllı kontratlar
Hızlı sonuçlanma: Kahve parasını ödemek için 5–10 dakika beklemeye gerek yok. 1–2 sn işlem süresi
Gizli side chainler
IOTA gibi bir koordinatör ekleyip merkeziyetsizliği feda etmek isteyen kimseler için opsiyonel ekstra hız. (Hızlandırıcı ekleme)

Governance

Ava, oylama ile çekirdek protokol dışındaki her şeyin değiştirilmesine izin veriyor.

Örneğin:

İşlem ücretleri
Proof of stakede üretilen coin miktarı gibi kritik rakamlar hardforka gerek duymadan değiştirilebilecek.

UX (Kullanıcı deneyimi)

Bence blockchainin topluma yayılamamasında en önemli kriterlerden birisi de bu. AVA telegram kanalında Emin hocanın dediği gibi blockchain nedir kriptopara nedir hiç bilmeyen insanların kullanmasını hedefliyoruz. Bu yüzden projenin bu aşamasında henüz UX ile ilgili bilgi olmamasına rağmen bu alanda iyileştirmeler olacağını da düşünmek yanlış olmaz.

Linkler:

Website https://avalabs.org/

Whitepaper https://avalabs.org/snow-avalanche.pdf

Global Telegram https://t.me/AVA

Türkçe Telegram https://t.me/avaturkce

Medium https://medium.com/@avalabs

Twitter https://twitter.com/avalabsofficial

Türkçe Twitter https://twitter.com/Ava_Turkey

YouTube https://www.youtube.com/channel/UCScsLTtz5DCwJodZ8ht9KNA?

Reddit https://www.reddit.com/r/ava/

Kaynakça:

Özel teşekkür: Yazının önemli bir kısmında aşağıdaki makaleden esinlendim ilgili makaleyi de okumanızı tavsiye ederim