B-Money Wei Dai

Bu yazı Wei Dai’nin Kasım 1998'de paylaştığı b-money adlı makalenin Türkçe çevirisidir.

Tim May’ın kripto-anarşisi beni büyülüyor. Geleneksel olarak “anarşi” kelimesiyle ilişkilendirilen toplulukların aksine, bir kripto-anarşide otorite geçici olarak tahrip edilmez, ancak kalıcı olarak yasaklanır ve kalıcı olarak gereksizdir. Şiddet tehdidinin iktidarsız olduğu bir topluluktur çünkü, katılımcıları gerçek isimleriyle veya fiziksel konumlarıyla ilişkilendirilemediği için mümkün değildir.

Şimdiye kadar, böyle bir topluluğun nasıl işleyebileceği teorik olarak bile net değildi. Bir topluluk, katılımcılarının işbirliği ile tanımlanır ve verimli işbirliği, para ve sözleşmeleri uygulamak için bir yol gerektirir. Geleneksel olarak bu hizmetler devlet veya devlet destekli kurumlar tarafından, sadece tüzel kişilere sağlanmıştır. Bu makalede, bu hizmetlerin izlenemeyen kuruluşlar tarafından sağlanabileceği bir protokol anlatıyorum.

Aslında iki protokol anlatacağım. Bunlardan ilki pratik değildir, çünkü senkronize ve karıştırılamaz bir isimsiz yayın kanalını yoğun şekilde kullanır. Ancak ikinci protokol daha pratik olduğundan motive edecektir. Her iki durumda da, gönderenlerin ve alıcıların yalnızca dijital takma adlarla (yani, genel anahtarlar) tanımlandığı ve her iletinin göndereni tarafından imzalandığı ve alıcısına şifrelendiği takip edilemez bir ağın varlığını varsayacağım.

İlk protokolde, her katılımcı, her takma adıma ne kadar para ait olduğuna dair (ayrı) bir veri tabanı tutar. Bu hesaplar topluluğun para sahipliğini tanımlamaktadır ve bu hesapların nasıl güncellendiği bu protokolün konusudur.

1. Para oluşturulması. Herkes daha önce çözülmemiş bir hesaplama sorununa çözüm yayınlayarak para yaratabilir. Tek şart, sorunu çözmek için ne kadar hesaplama çabası harcayacağının belirlenmesinin kolay olması ve çözümün pratik ya da entelektüel olarak başka hiçbir değeri olmaması gerektiğidir. Oluşturulan para birimlerinin sayısı, standart bir emtia sepeti açısından hesaplama çabasının maliyetine eşittir. Örneğin, bir problemi en ekonomik şekilde çözen bilgisayarda çözülmesi 100 saat sürüyorsa ve açık piyasada bu bilgisayarda 100 saat hesaplama süresi satın almak için 3 standart sepet alırsa, o zaman bu soruna çözüm yayınlanırsa herkes yayıncının hesabına 3 ünite kredi verir.
2. Para transferi. Eğer Alice ( KA’nın sahibi olan), X’e para birimi Bob’a (KB’nin sahibi olan) sahibine aktarmak istiyorsa, KA tarafından imzalanan “KB’ye X ünite para birimi verdim.” mesajını yayınlar. Bu mesajın yayınlanmasından sonra, KA hesabını X birimleri ile borçlandırır. KA’nın hesabında negatif bir bakiye yaratmazsa, bu durumda mesaj göz ardı edinilir ve KB hesabını X birimleri ile kredilendirir.
3. Sözleşmelerin etkisi. Geçerli bir sözleşme, her katılımcı tarafın temerrüte düşmesi durumunda azami tazminat içermelidir. Ayrıca, bir anlaşmazlık olması durumunda tahkim yapacak bir tarafı da içermesi gerekir. Hakem dahil bir sözleşmeye taraf olan tüm taraflar, yürürlüğe girmeden önce imzalarını yayınlamalıdır. Sözleşmenin ve tüm imzaların yayınlanmasından sonra her katılımcı, her bir tarafın hesabını azami tazminat tutarına kadar borçlandırır ve azami tazminat tutarı ile sözleşmenin güvenli bir karması ile belirlenen özel bir hesap verir. Her taraf için borç bakiyesi negatif bakiye vermeden başarılı olursa sözleşme yürürlüğe girer, aksi takdirde sözleşme ihmal edilir ve hesaplar geri alınır. Örnek bir sözleşme şöyle görünebilir: KA, P sorununu KB’ye 0:0:0 1/1/2000’den önce göndermeyi kabul eder. KB, KA’ya 100 MU (para birimleri) 0:0:0 1/1/2000’den önce ödemeyi kabul eder. KC anlaşmazlık durumunda hakemlik yapmayı kabul eder. KA, ihmâl durumunda maksimum 1000 MU ödemeyi kabul eder. KB ihmâl durumunda maksimum 200 MU ödemeyi kabul eder. KC ihmal durumunda maksimum 500 MU ödemeyi kabul eder.
4. Sözleşmelerin sonuçlandırılması. Bir sözleşme anlaşmazlık olmadan sona ererse, her bir taraf “SHA-1 hash H ile yapılan sözleşme tazminatsız olarak sonlandırılır.” imzalı mesaj yayınlar veya muhtemelen “SHA-1 hash H ile olan sözleşme aşağıdaki tazminatlarla sona erer:…” Tüm imzaların yayınlanmasından sonra her katılımcı, her bir tarafın hesabına azami tazminat tutarı ile kredi verir, sözleşme hesabını kaldırır, sonra varsa her bir tarafın hesabını tazminat çizelgesine göre borçlandırır.
5. Sözleşmelerin uygulanması. Bir sözleşmeye taraf olan taraflar hakemin yardımı ile bile uygun bir karara varamazlarsa, her taraf önerilen bir tazminat / para cezası çizelgesi ve lehine olan herhangi bir iddia veya kanıt yayınlar. Her katılımcı asıl tazminat ve / veya para cezası konusunda karar verir ve hesaplarını buna göre değiştirir.

İkinci protokolde, ne kadar parası olan hesapları, katılımcılar grubu tarafından (bundan sonra sunucu olarak adlandırılır) herkes yerine tutulur. Bu sunucular Usenet tarzı bir yayın kanalıyla birbirine bağlanır. Bu kanalda yayınlanan işlem mesajlarının formatı ilk protokolde olduğu gibi kalır, ancak her işlemin etkilenen katılımcıları mesajın alınıp sunucuların rastgele seçilmiş bir alt kümesi tarafından başarılı bir şekilde işlendiğini doğrulamalıdır.

Sunucuların bir dereceye kadar güvenilir olması gerektiğinden, dürüst olmaları için bazı mekanizmalara ihtiyaç vardır. Her sunucunun, suistimali kanıtlamak için potansiyel para cezaları veya ödül olarak kullanılmak üzere özel bir hesaba belirli bir miktar para yatırması gerekmektedir. Ayrıca, her sunucunun mevcut para oluşturma ve para sahipliği veritabanlarını periyodik olarak yayınlaması ve taahhüt etmesi gerekir. Her katılımcı kendi hesap bakiyelerinin doğru olduğunu ve hesap bakiyelerinin toplamının yaratılan toplam tutardan büyük olmadığını doğrulamalıdır. Bu, sunucuların, toplamda bile olsa para arzını kalıcı ve masrafsız bir şekilde genişletmelerini önler. Yeni sunucular, mevcut sunucularla senkronize etmek için yayınlanan veritabanlarını da kullanabilir.

Bu makalede önerilen protokol, izlenemeyen sahte isimsiz varlıkların, bir değişim ortamı(para) ve sözleşmelerin uygulanması için bir yöntem sağlayarak birbirleriyle daha verimli bir şekilde işbirliği yapmalarını sağlar. Protokol muhtemelen daha verimli ve güvenli hale getirilebilir, ancak umarım bu teorik olarak mümkün olan kripto-anarşiyi pratik yapma yolunda bir adımdır.

Ek A: Alternatif b-money oluşturma

B-money protokolündeki en sorunlu kısımlardan biri de para oluşturmaktır. Protokolün bu kısmı, tüm hesap sahiplerinin belirli hesaplamaların maliyetine karar vermesini ve kabul etmesini gerektirir. Ne yazık ki, bilgisayar teknolojisi hızla ve her zaman kamuya açık bir şekilde ilerleme eğiliminde olmadığından, bu bilgiler kullanılamayabilir, yanlış veya güncel olmayabilir ve bunların tümü protokol için ciddi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, hesap sahiplerinin (ilk protokoldeki herkes veya ikinci protokoldeki sunucular) açık artırmayla belirlenen para oluşturma maaliyetiyle beraber her bir dönemde oluşturulacak b-money miktarına karar verme ve kabul etmek yerine alternatif para oluşturma alt protokolü öneririm. Her para oluşturma süresi aşağıdaki gibi dört aşamaya ayrılır:

1. Planlama: Hesap sahipleri, gelecek dönemde para arzında optimum bir artış belirlemek için hesaplaşır ve görüşürler. Hesap sahipleri bir fikir birliğine ulaşıp ulaşmamalarına rağmen, her biri para yaratma kotalarını ve rakamları desteklemek için yapılan makroekonomik hesaplamaları yayınlar.
2. Teklif Verme: B-money oluşturmak isteyen herkes, teklifini <x, y> şeklinde yayınlar; burada x, oluşturmak istediği b-money miktarıdır ve y, önceden belirlenmiş bir problem sınıfından çözülmemiş bir problemdir. Bu sınıftaki her problemin, halka açık (MIPS-yıllarında) düşük bir maliyeti olmalıdır.
3. Hesaplama: Teklifleri gördükten sonra, teklif aşamasına teklif verenler şimdi tekliflerindeki sorunları çözebilir ve çözümleri yayınlayabilir.
4. Para Oluşturma: Her hesap sahibi, oluşturulan b-money birimi başına düşük maliyet açısından (fiilen çözümleri yayınlayanlar arasında) en yüksek teklifleri kabul eder ve teklif sahiplerinin hesaplarını buna göre kredilendirir.